Γονείς τριών ταχυτήτων

Μέχρι να έρθει η κρίση, τα παιδιά στην Ελλάδα συνειδητοποιούσαν, παρατηρώντας την οικογένειά τους και τις οικογένειες γύρω τους, πως υπήρχαν γονείς δύο ταχυτήτων. Εκείνοι που ενδιαφέρονταν (ίσως και υπερβολικά, κάποιοι εξ αυτών, αγχώνοντας και πιέζοντας τα παιδιά τους) κι εκείνοι που έμοιαζαν να έχουν σημαντικότερα πράγματα να κάνουν από το να ενδιαφερθούν.

Η κρίση δημιούργησε την τρίτη ταχύτητα. Τους γονείς που, ενώ θέλουν πολύ να δείξουν στα παιδιά τους ότι ενδιαφέρονται, ενώ θέλουν να τα βοηθήσουν να βρουν τον δρόμο τους, βρίσκονται συχνά απέναντι στο «κατηγορώ» των εφήβων για την πραγματικότητα που ζουν σήμερα, για την Ελλάδα που βοήθησαν με τις πράξεις ή την απραξία τους να φτάσει ως εδώ. Νιώθοντας ενοχές, επιτρέπουν στα παιδιά τους, στην εφηβική ηλικία, να κάνουν περίπου ότι γουστάρουν, ελπίζοντας ότι θα καταφέρουν να βρουν τον δρόμο τους.

Τα περισσότερα δεν θα τον βρουν.

Όλες οι σχετικές έρευνες (π.χ. μπορεί κανείς να διαβάσει την διάσημη δουλειά του Lawrence Steinberg, καθηγητή Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Temple) δείχνουν ότι η ανατροφή των παιδιών με επιβλητικό τρόπο βοηθάει ιδιαίτερα τους εφήβους. Αυτού του είδους η «επιβλητική» ανατροφή αποτελείται από τρεις παράγοντες: την ανταπόκριση του γονιού (ζεστασιά/υποστήριξη), την απαιτητικότητα (έλεγχος) και την παραχώρηση συναισθηματικής αυτονομίας στον έφηβο. Οι σχετικές έρευνες έχουν δείξει πως οι περισσότεροι έφηβοι που μεγαλώνουν σε σπίτια με «επιβλητική ανατροφή» είναι πιο υπεύθυνοι, πατάνε γερά στα πόδια τους, είναι δημιουργικοί, μπορούν να σταθούν κοινωνικά και πηγαίνουν καλά στο σχολείο. Αντίθετα, οι έφηβοι που μεγαλώνουν σε σπίτια με εξουσιαστικούς γονείς (που απαιτούν απόλυτη πειθαρχία σε οτιδήποτε λένε) υποφέρουν σε όλους τους παραπάνω τομείς. Όσο για τους εφήβους που μεγαλώνουν σε σπίτια είτε με υπερβολικά επιεικείς είτε αδιάφορους γονείς, η συμπεριφορά τους κυμαίνεται από την ανωριμότητα και την ανευθυνότητα, έως εκρηκτικές συμπεριφορές και σημαντικά αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν παραβατική συμπεριφορά και να πειραματιστούν από μικρή ηλικία με ναρκωτικά.    

Πόσο σημαντικό είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό; Η τελευταία πανελλήνια έρευνα στον σχολικό πληθυσμό για την χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών έδειξε ότι πάνω από ένας στους 7 μαθητές ηλικίας 15-19 ετών έχει κάνει χρήση ναρκωτικών και η πλειοψηφία όσων κάνουν χρήση κάνουν συστηματική χρήση. Την ίδια ώρα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα βήματα των οποίων ακολουθεί η Ελλάδα στα προβλήματα των εφήβων (με κάποια χρόνια καθυστέρηση), το ποσοστό των παιδιών που πριν τα 14 τους χρόνια έχουν δοκιμάσει ναρκωτικά είναι 16.5%, ενώ το ποσοστό των τελειόφοιτων λυκείου που πιστεύουν ότι το να δοκιμάσει κανείς λίγες φορές ηρωίνη, κρακ ή κοκαΐνη δεν είναι κάτι βλαβερό, κυμαίνεται στο 40-50%.

Πρόσφατα, σε συζήτηση με τον έφηβο γιο του ένας φίλος άκουσε το παιδί να του λέει ότι δεν θέλει να ακούσει καμία συμβουλή από τους γονείς του γιατί δεν δικαιούνται να δίνουν συμβουλές, με τόσα λάθη που έχουν κάνει στη ζωή τους, με το μαύρο μέλλον που έχει φτιάξει η δική τους γενιά για την δική του. Του απάντησε πως για τα επόμενα χρόνια, μέχρι να ενηλικιωθεί, θα συνεχίσει το παιδί να του δίνει λογαριασμό για όλα όσα κάνει, και θα φροντίσει (ο πατέρας), με όλα τα λάθη του, να είναι δίπλα του και να τον βοηθήσει όσο μπορεί για να πάρει ο γιος τα εφόδια που θα του επιτρέψουν, μετά τα 18 του, να φτιάξει τον κόσμο όπως τον ονειρεύεται. Έπειτα, μόλις ανεξαρτητοποιηθεί, μπορεί να αρνείται κάθε συμβουλή των γονιών του. Έπειτα. Όχι τώρα.

Αυτό πιστεύω κι εγώ.